ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡା
ଘନଶ୍ୟାମ ପଲେଇ

ସାରା ଭାରତ ବର୍ଷରେ ଧୁମଧାମରେ “ଜନଜାତି ଗୌରବ ଦିବସ” ପାଳନ କରାଯାଉଛି। ଏହି ଦିବସରେ ଆଦିବାସୀ ଜନଜାତିର ଗୌରବ ବିର୍ସାମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା। ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡା 1857 ମସିହା ନଭେମ୍ବର 15 ତାରିଖରେ ଝାଡଖଣ୍ଡର ରାଞ୍ଚି ଜିଲ୍ଲାର ଉଲିହାତୁ ଗାଁରେ ମୁଣ୍ଡା ଜନଜାତିରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ସୁଗୁମା ମୁଣ୍ଡା ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ କରମୀ ମୁଣ୍ଡା।

ପିଲାଟି ଦିନରୁ ତାଙ୍କର ପାଠ ପଢିବା ପାଇଁ ଥିଲା ପ୍ରବଳ ଆଗ୍ରହ। ଚାଇଁବସାର ଏକ ଇଂରାଜୀ ମାଧ୍ୟମ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପାଠ ପଢିଥିଲେ ସିଏ। ତା’ ପରେ ସେ ଜର୍ମାନ ମିଶନରୀ ସ୍କୁଲରେ ନିଜର ନାମ ଲେଖାଇ ଥିଲେ। ସେଠାରେ ସେ ଧର୍ମ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ନେଇ ପାଦ୍ରୀ ମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବାରୁ ବିତାଡିତ ହେଲେ। ସେ 1886-90 ସର୍ଦ୍ଦାର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ପରେ ପରେ ସେ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ଓ ବିହାରରେ ଜମିଦାରୀ ପ୍ରଥା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ 1894ରେ… ନିଜ ଜନଜାତିଙ୍କୁ ନେଇ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଏବଂ ମହାମାରୀ ନେଇ ବ୍ରିଟିଶଙ୍କୁ କର ଛାଡ ଆନ୍ଦୋଳନ କରିଥିଲେ।

ଲୋକଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ଦ୍ୱାରା ତାଙ୍କର ଲୋକପ୍ରିୟତା ବଢିଥିଲା। ଅନେକ ଲୋକ ତାଙ୍କୁ “ଧର୍ମ ବାବା” ବୋଲି ସମ୍ବୋଧନ କରିଥାନ୍ତି । ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଦେଶରେ ଇଂରେଜ ଶାସନ କାଳରେ ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡା ବିହାର,ଝାଡଖଣ୍ଡର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରି ବିପ୍ଲବ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ମାତ୍ର 25 ବର୍ଷ ବୟସରେ ହିଁ ସେ ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଡି ଥିଲେ ନୂଆ ଫର୍ଦ୍ଦ।

1897ରୁ 1900 ମଧ୍ୟରରେ ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡା ବ୍ରିଟିଶ ସହିତ ଲଢିଥିଲେ। ଅଗଷ୍ଟ 1897 ଖୁଣ୍ଟି ପୋଲିସ ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ। ଏହାପରେ 1898 ମସିହାରେ ଟାଙ୍ଗୀ ନଦୀ ଉପକୂଳରେ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟଙ୍କ ସହିତ ମୁହାଁମୁହିଁ ହୋଇଥିଲେ।

1900 ମସିହା ଜାନୁୟାରୀ ମାସରେ ଡୋମ୍ବାଡି ପାହାଡ ଉପରେ ପୁଣି ମୁହାଁ ମୁହିଁ ହୋଇଥିଲେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ସହ। ଏହାର ଦୁଇ ମାସ ପରେ ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇ ତାଙ୍କୁ ରାଞ୍ଚି ଜେଲରେ ରଖାଯାଇଥିଲା। ସେହି ବର୍ଷ ଜୁନମାସ ୨ ତାରିଖ ଦିନ ରାଞ୍ଚି ଜେଲରେ ଇଂରେଜମାନେ ବିର୍ସାଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟରେ ବିଷ ଦେଇ ମାରିଦେଲେ।

ଆଜି ମରି ବି ସେ ଅମର। ସେ ଖାଲି ବିପ୍ଳବୀ ନେତା ବା ସ୍ୱାଧିନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ନଥିଲେ… ସେ ଥିଲେ କୋଟି କୋଟି ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ଭରସା, ଆସ୍ଥା ତଥା ଭଗବାନ।

ଜୟ ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡା, ଭାରତ ମାତା କୀ ଜୟ।

————————–
ଟେନସା, ସୁନ୍ଦରଗଡ-770042